Είμαι σίγουρη πως έχεις διαβάσει πολλά τιπς σχετικά με την αυτοβοήθεια, την αυτοβελτίωση, την αυτοφροντίδα και τα συναφή. Κι εγώ! Οφείλω να ομολογήσω, μία από τα ίδια.
Θυμάμαι καλοκαίρια επί των καλοκαιριών να τριγυρνάω από ξαπλώστρα σε πετσέτα με ένα βιβλίο στα χέρια για να μάθω πως να φροντίζω τον εαυτό μου. Και καλά έκανα δηλαδή. Όπως καλά έκανες κι εσύ γιατί κάπως έτσι αρχίζουμε να φυτεύουμε έναν σπόρο. Είναι ο σπόρος της αμφισβήτησης του δήθεν «φυσιολογικού» που πιστεύαμε μέχρι σήμερα. Δηλαδή, ότι τα πράγματα είναι και πρέπει να είναι και θα είναι έτσι όπως είχαμε μάθει. Και καλώς κάναμε που το κάναμε γιατί αλλιώς δεν θα αναρωτιόμασταν τώρα πώς μπορούμε να φροντίσουμε τον εαυτό μας.
Αλήθεια όμως έχω την εξής απορία! Πώς ξέρεις πως να φροντίσεις τον εαυτό σου αν δεν τον ακούσεις πρώτα;
Για πολλά χρόνια νόμιζα πως φροντίδα εαυτού είναι να φροντίσω να κοιμηθώ καλά, να ανακαλύψω πως να τρώω σωστά και ποιες τροφές κάνουν καλό στο δικό μου σώμα, με πόσες θερμίδες το δικό μου σώμα φορτίζει με ενέργεια. Να βρίσκω χρόνο να κάνω γυμναστική γιατί είναι σημαντικό να νιώθω καλά και με την εικόνα του σώματός μου αλλά και με το γεγονός ότι έχω περισσότερες αντοχές. Να συμπληρώνω ημερολόγια ψάχνοντας να δω ποιες είναι οι αρνητικές μου σκέψεις και πως αυτές μπορώ να τις αναπλαισιώσω και να επανατοποθετηθώ στα γεγονότα. Να αντιδρώ έχοντας ως σημαία ότι εγώ θέλω να κάνω τις δικές μου επιλογές, θεωρώντας πώς έτσι βάζω όρια. Να φροντίζω την εξωτερική μου εμφάνιση (μην φανταστείς τόσο όσο, μια φορά στις τόσες διατροφολόγο, 1 φορά στον ένα μήνα τα νύχια μου, κοιτούσα και κανένα καινούργιο κούρεμα να ανανεωθώ, έβαζα και λίγο υαλουρονικό στα χείλη γιατί όλες το κάνουν ας κάνω κι εγώ να είμαι πιο σέξι έτσι όπως επιτάσσει η εποχή και φυσικά και καμιά θεραπεία προσώπου για λάμψη & αντιγήρανση). Είπα τόσο όσο ή μήπως τελικά φροντίζω περισσότερο την εξωτερική μου εικόνα;
Άλλωστε αυτό είναι πιο εύκολο, να ασχολείσαι, δηλαδή, με κάτι που φαίνεται άμεσα, βάφεται, κουρεύεται κλπ. Τελικά αυτό είναι αυτό φροντίδα ή καμουφλάρισμα;
Μήπως έμαθα πολύ καλά ότι πρέπει να δείχνω καλά ακόμα κι αν δεν είμαι; Κι αν δεν είμαι καλά τι μου φταίει; Τόσες θεραπείες προσώπου μακριά και φοβάμαι πως έχω θάψει τι με απασχολούσε πραγματικά.
Φυσικά δεν λέω πως όλα τα παραπάνω δεν είναι όμορφα, πως δεν σου φτιάχνουν τη διάθεση. Φυσικά και φτιάχνουν τη διάθεση, το κίνητρο όμως που κρύβεται πίσω από αυτό που κάνεις έχει σημασία. Μήπως όλα αυτά αφορούν πρόσκαιρη ανακούφιση; Μήπως μοιάζουν λίγο σαν το ποτό και το σεξ για ένα βράδυ;
Και όταν τελικά φαίνεσαι καλά εξωτερικά αλλά εσωτερικά δεν είσαι; Και δεν λέω μόνο ψυχολογικά. Αλλά με τόσα υαλουρονικά ούτε η φυσιολογική κόπωση κάτω από το μάτι δεν ξέρω αν φαίνεται. Πόσο καλά κρύβεις ,με τη ζωή που έχεις επιλέξει να κάνεις, άλλα θέματα υγείας που βρίσκονται εκεί και περιμένουν τη κατάλληλη στιγμή να βγουν στην επιφάνεια; Δεν έτυχαν ξέρεις. Ήταν πάντα εκεί και εσύ ξεχνιόσουν με όλα τ άλλα και δεν έκανες κάτι για να τα διώξεις. Ψιθύριζαν ίσως και ήταν πολύ σιγά για εσένα για να σε ξυπνήσουν από όλα τα υπόλοιπα με τα οποία ήσουν απορροφημένη και κατ’ τ άλλα εντός εποχής.
Έτσι το κάνουν αυτά ψιθυρίζουν γι’ αρχή κι έπειτα σιγά σιγά δυναμώνουν και εξαρτάται πόσο απορροφημένος είσαι με όλα τα υπόλοιπα από το πότε θα τ ακούσεις και πότε θα αποφασίσεις να κάνεις κάτι γι’ αυτά. Πρέπει να ξέρεις όμως πως τα άγρια θηρία μόνο όταν τα εξημερώνεις μπορείς να συνυπάρχεις μαζί τους για να μην σε κατασπαράξουν κι αυτό θέλει τη δική σου προσπάθεια για να γίνει. Και το ξέρω πίστεψε με πως δεν είναι εύκολο ίσα ίσα είναι πάρα πολύ δύσκολο.
Αναρωτήθηκες ποτέ για ποιον αλήθεια φροντίζεις το σώμα και την εικόνα σου; Αλήθεια είναι για εσένα αυτό; Η μήπως υπάρχει μια βαθύτερη φωνή που σου θυμίζει ότι κρίνεσαι για όλα ακόμα και για τα μικρά βαθουλώματα που γίνονται κάτω από τα μάτια σου πιο έντονα καθώς μεγαλώνεις, ακόμα και για το φούσκωμα στη κοιλιά σου γιατί αυτό το καιρό παρά είσαι στρεσαρισμένη; Μήπως υπάρχει μια φωνή που σε κάνει ν αναρωτιέσαι συνέχεια για το αν είσαι πραγματικά αρκετή; Ποιανού είναι αυτή η φωνή; Είναι δική σου; Κι αν όχι γιατί έχεις επιλέξει να την κρατάς εκεί και να την ακούς; Μήπως έχει μπλεχτεί τόσο με τη δική σου που ούτε καν ξεχωρίζουν πια; Δεν είναι όμως δική σου και το χρωστάς στον εαυτό σου να ανακαλύψεις ποια είναι η δική σου φωνή. Κάπως έτσι ξεκινάς να τον ακούς. Καλά μην νομίζεις, ξεκινά έχει πολύ ακόμα. Μπαίνοντας σ αυτό το δρόμο θα ανακαλύπτεις πως υπάρχουν τελικά πολλές φωνές που έχουν μπλεχτεί με τη δική σου και χρειάζεται υπομονή και επιμονή να τις ξεμπλέξεις.
Για να έχεις φτάσει λοιπόν σ αυτό το σημείο που δεν ξέρεις αν μιλάς εσύ ή κάποιος άλλος στον εαυτό σου σημαίνει πως κάπου μέσα σου υπάρχει ένα παιδί που δεν του μάθανε πως ν ακούει τη φωνή του. Αντίθετα του μάθανε πολύ καλά να ακούει τις φωνές των άλλων γιατί είναι εκεί για να εξυπηρετεί ανάγκες, για να συμπληρώνει κενά, για να τροφοδοτεί συναισθήματα για να προσθέτει στην εικόνα των γονιών του. Έμαθε τόσα να κάνει αλλά δεν έμαθε πως να ακούει τον εαυτό του. ΄Δεν έμαθε την άλφα βήτα, δηλαδή να αναγνωρίζει τις ανάγκες και τα συναισθήματα του και τώρα του θυμώνεις κιόλας που σε αφήνει κουρασμένη πολλές φορές και δεν έχεις κουράγια να παρτάρεις ή να πας σ εκείνο το εστιατόριο που ήθελες καιρό. Που δεν έχεις τα κουράγια να βάλεις τα καλά σου και να βγεις ενώ ξόδεψες πολλά για να πάρεις το καινούργιο συνολάκι. Ξέρεις γιατί; Γιατί εκείνο το παιδί έχει ήδη εξαντληθεί. Κι όταν εσύ θέλεις να το πάρεις μαζί σου να διασκεδάσετε εκείνο έχει ανεβάσει δέκατα και δεν μπορεί να βγει κι εσύ θυμώνεις μαζί του που σου στερεί τις εξόδους σου αλλά κι εσύ του κάνεις ότι και όλοι οι άλλοι, δεν το ακούς, δεν του αφήνεις χώρο να πει τι έχει ανάγκη. Κάνεις ότι σου μάθανε πολύ καλά και μετά αναρωτιέσαι τι έχει πάει λάθος και αρρωσταίνεις. Μα αυτό δεν έμαθε να μιλάει καν,. Μήπως τελικά αυτό είναι η αυτοφροντίδα; Να του μάθεις να βγάζει φωνή για να μπορέσεις κι εσύ να το ακούσεις. Δυστυχώς ή ευτυχώς σου έπεσε εσένα ο κλήρος να το μεγαλώσεις. Χρειάζεται να έχεις γυρίσει πίσω σου να κοιτάξεις στα μάτια εκείνο το παιδάκι που τόσα χρόνιά κάθεται υπομονετικά και σε κοιτάζει περιμένοντας σιωπηλό να το αγαπήσεις και να το σώσεις. Μόνο εσύ μπορείς!
Και αναρωτιέμαι αν δεν μάθεις να αγαπάς πρώτα αυτό πως μαθαίνεις να αγαπάς οποιονδήποτε άλλον; Αγκάλιασε το σε χρειάζεται! Ξέρω έχει πολύ δουλειά για να φτάσεις εκεί αλλά πίστεψε με αξίζει το κόπο!
Οι περισσότεροι από εμάς, δυστυχώς, δεν έχουμε καν πρόσβαση στη προσωπική μας ιστορία. Την αποφεύγουμε γιατί πονάει. Συνεχίζουμε να ωραιοποιούμε τις καταστάσεις για να υποφέρουμε κάτι που δεν αντέχεται. Μόνο που έτσι το παρελθόν μας καθορίζει το παρόν μας. Συνεχίζουμε να φοβόμαστε και να αποφεύγουμε κινδύνους που μπορεί στο παρελθόν να ήταν πραγματικοί αλλά στο σήμερα έχουν πάψει να είναι. Με τον τρόπο αυτό καθοδηγούμαστε από ασυνείδητες αναμνήσεις και απωθημένα συναισθήματα και ανάγκες, τα οποία, όσο παραμένουν ασυνείδητα και θολά, καθορίζουν καθετί που κάνουμε ή δεν κάνουμε.
Ένα σημαντικό όπλο σε όλα αυτά είναι να έρθουμε πιο κοντά με την έννοια της αυτοσυμπόνιας. Η αυτοσυμπόνια δεν έχει καμία απολύτως σχέση με την αυτολύπηση αλλά αφορά την ζεστασιά και την αποδοχή του εαυτό μας στις στιγμές τις αποτυχίας και του πόνου του. Ο πόνος αυτός μπορεί να προέρχεται από εξωτερικές συνθήκες, μπορεί όμως να προέρχεται από τίς ίδιες μας τις πράξεις, τις αποτυχίες ή τις προσωπικές μας αδυναμίες. Η έννοια της Αυτοσυμπόνιας αποτελείται από 3 βασικά χαρακτηριστικά:
την καλοσύνη απέναντι στον εαυτό
την κατανόηση απέναντι σε αρνητικές πλευρές του εαυτού
την αίσθηση της ελαττωματικότητας ή των αρνητικών εμπειριών που βιώνουμε ως μέρος της συνολικής ανθρώπινης εμπειρίας.
Με λίγα λόγια να έχουμε αρνητικές σκέψεις (γιατί αυτό πάντα συμβαίνει και θα συμβαίνει με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο) αλλά ταυτόχρονα να μπορούμε να διατηρήσουμε και μια αίσθηση ισορροπίας. Είμαστε άνθρωποι και έχουμε ατέλειες και κάνουμε λάθη και αυτό είναι και θα είναι πανανθρώπινο. Άλλωστε οι ατέλειες μας είναι αυτές που αφήνουν χώρο για όλους κι αυτό είναι από μόνο του μοναδικό!
Άσκηση για περισσότερη συτοσυμπόνια (Καρακασίδου et al., 2020)
“Αρχικά, πάρε μολύβι και χαρτί και κράτα σημειώσεις. Σκέψου περιπτώσεις όπου ο καλύτερος σου φίλος πέρναγε μια δύσκολη περίοδο, όπου αισθανόταν άσχημα για τον εαυτό του και ήταν επικριτικός απέναντί του. Θυμήσου τέτοιες περιπτώσεις και φέρε στο μυαλό σου εσύ πως θα του μιλούσες; Σε τι τόνο; Θα ήσουν επικριτική; Ευγενική;
Στη συνέχεια σκεψου αντίστοιχες περιπτώσεις όπου εσύ είσαι το άτομο που υποφέρει και σκέφτεσαι αρνητικά για τον εαυτό σου Πώς συμπεριφέρεσαι στον εαυτό σου;; πως του μιλάς; Ποιος είναι ο τρόπος που του απευθύνεσαι;
Παρατηρείς διαφορές μεταξύ της πρώτης και της δεύτερης περίπτωσης; Σε ποια περίπτωση είσαι πιο συμπονετική; Αν παρατηρείς διαφορές σκέψου γιατί μπορεί να συμβαίνει αυτό καθώς και ποιοι παράγοντες ή πιθανοί φόβοι σε οδηγούν τελικά να συμπεριφέρεσαι με διαφορετικό τρόπο στους άλλους και διαφορετικό σ εσένα.
Τέλος σκέψου και σημείωσε αν πιστεύεις ότι τα πράγματα θα άλλαζαν αν απευθυνόσουν στον εαυτό σου με τον ίδιο τρόπο που θα απευθυνόσουν στον καλύτερό σου φίλο».
(Σταλίκας. Α, Γιωτσίδη, Β. & Καρακασίδου, Ε. (2020). Κατακτωντας την ευημερία. Αθήνα: Εκδόσεις ΤΟΠΟΣ)
